HPV Aşısı Nedir, Neden Yapılır?

İnsan Papilloma Virüsü Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

HPV (Human Papilloma Virus – İnsan Papilloma Virüsü), cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyonlardan biridir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, cinsel olarak aktif bireylerin yaklaşık %80’i yaşamlarının bir döneminde HPV ile karşılaşır. Çoğu zaman bağışıklık sistemi virüsü yok eder; ancak bazı durumlarda kalıcı enfeksiyonlar gelişir ve bu da ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. İşte tam da bu noktada HPV aşısı, korunmada en güçlü silah olarak öne çıkar.

HPV Nedir?

HPV, 200’den fazla farklı tipi olan bir virüs ailesidir. Bu tiplerin bir kısmı genital siğillere (kondilomlara), bir kısmı ise rahim ağzı, penis, anüs, vajina ve boğaz kanserlerine neden olabilir. HPV tipleri genel olarak iki grupta incelenir:

Düşük riskli HPV tipleri: Genellikle genital siğillere yol açar (örn. HPV 6 ve 11).

Yüksek riskli HPV tipleri: Kanser gelişimiyle ilişkilidir (örn. HPV 16 ve 18, rahim ağzı kanserlerinin %70’inden sorumludur).

HPV Aşısı Nedir?

HPV aşısı, HPV’nin en yaygın ve en tehlikeli tiplerine karşı bağışıklık kazandıran bir koruyucu aşıdır. Virüsün parçacıklarını içerir, ancak hastalık yapıcı özelliği yoktur. Bu sayede bağışıklık sistemi virüsü tanır ve ileride karşılaşıldığında onu etkisiz hale getirir.

Günümüzde kullanılan üç tip HPV aşısı vardır:

Bivalan aşı (Cervarix®): HPV 16 ve 18’e karşı korur.
Quadrivalan aşı (Gardasil®): HPV 6, 11, 16 ve 18’e karşı korur.
Nonavalent aşı (Gardasil 9®): HPV 6, 11, 16, 18’in yanı sıra 31, 33, 45, 52 ve 58 tiplerine karşı da koruma sağlar.

En kapsamlı korumayı Gardasil 9® sunar.

HPV Aşısı Neden Yapılır?

HPV aşısı, hem kadınları hem erkekleri ciddi sağlık sorunlarından korumak için geliştirilmiştir.

Rahim ağzı kanserinden korunma: HPV, serviks kanserlerinin %99’unun sebebidir. Aşı, bu kanser riskini büyük ölçüde azaltır.
Diğer kanserlerden korunma: Penis, anüs, vajina, vulva ve boğaz kanserleriyle de ilişkilidir. Aşı bu kanserlere karşı da korur.
Genital siğillere karşı koruma: HPV 6 ve 11 tipleri siğillerin %90’ından sorumludur. Aşı bu riski önler.

Toplum sağlığı açısından fayda: Yaygın aşılama, HPV enfeksiyonunun toplumda yayılımını azaltır ve uzun vadede kanser sıklığını düşürür.

HPV Aşısı Kimlere Yapılır?

Çocuklar ve ergenler:
Dünya Sağlık Örgütü ve birçok sağlık otoritesi, kız ve erkek çocuklarına 9–14 yaş arasında HPV aşısı yapılmasını önerir. Çünkü bu yaşlarda bağışıklık sistemi en yüksek yanıtı verir ve henüz cinsel yaşama başlanmamıştır.
Yetişkinler:
26 yaşına kadar herkes aşı yaptırabilir. 27–45 yaş arasındaki bireyler için ise kişisel risk durumuna göre doktor kararı ile uygulanabilir.

Kadınlar ve erkekler için fark:
Eskiden sadece kadınlara önerilen aşı, artık erkeklere de önerilmektedir. Çünkü erkeklerde de HPV’ye bağlı kanser ve siğil riski vardır, ayrıca bulaş zincirini kırmak için erkeklerin aşılanması kritik önemdedir.

HPV Aşısı Kaç Doz Yapılır?

9–14 yaş arası: 2 doz (6 ay arayla)
15 yaş ve üzeri: 3 doz (0, 2 ve 6. ayda)

Dozların tamamlanması koruyuculuğu artırır.

HPV Aşısı Güvenli mi?

HPV aşısı, 2006’dan bu yana milyonlarca kişiye uygulanmış ve güvenliği defalarca kanıtlanmıştır. Yan etkiler genellikle hafiftir:

Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık veya şişlik
Hafif ateş
Baş ağrısı, halsizlik

Ciddi yan etki riski son derece düşüktür. Sağlık otoriteleri (DSÖ, CDC, FDA) HPV aşısının güvenli olduğunu sürekli olarak teyit etmektedir.

HPV Aşısı Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

Aşıdan sonra 15 dakika klinikte beklemek faydalıdır (bayılma riskine karşı).
Doz takvimi aksatılmamalıdır.

Aşı, düzenli smear testi yerine geçmez. Kadınların aşı sonrası da jinekolojik kontrollerini aksatmaması gerekir.

HPV Aşısı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

HPV aşısı cinsel ilişkiye başladıktan sonra da yapılabilir mi?
Evet, yapılabilir. Ancak virüsle karşılaşmadan önce yapılması en etkili korumayı sağlar.
Aşı olduktan sonra HPV’ye yakalanma riski sıfır mı?
Hayır. Aşı en yaygın ve tehlikeli tiplere karşı korur ama tüm HPV tiplerine karşı değil. Yine de kanser riskini çok büyük oranda azaltır.
HPV aşısı erkeklerde de gerekli mi?
Kesinlikle evet. Erkeklerde de HPV’ye bağlı kanserler ve siğiller görülebilir. Ayrıca erkeklerin aşılanması kadınların da korunmasına yardımcı olur.
Aşı oldum, smear yaptırmama gerek var mı?
Evet. Aşı çok etkili olsa da düzenli smear (PAP smear) testi erken teşhis için hâlâ gereklidir.

5. HPV aşısı hamilelikte yapılabilir mi?
Hayır. Gebelik sırasında önerilmez. Dozlar gebelik sonrasına ertelenmelidir.

Sonuç

HPV, çağımızın en yaygın cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarından biridir ve kansere kadar varabilen ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. HPV aşısı, bu risklere karşı elimizdeki en güçlü koruma yöntemidir. Erken yaşta ve doğru şekilde uygulandığında, toplumun kanser yükünü ciddi oranda azaltma potansiyeline sahiptir.

Siz de yaşınıza ve sağlık durumunuza uygun HPV aşı programını öğrenmek için bir uzman hekimle görüşebilirsiniz.